У газеце “Голас Радзімы” (№ 50-52, 30 снежня 2004 года) была апублікавана гутарка сябра ГА “МАБ” Веранікі Панізьнік з прафесарам факультэта германістыкі і славістыкі ва ўніверсітэце канадскага горада Ватэрлоо Зінаідай Гімпелевіч.
Сёлета, карыстаючыся журналісцкімі напрацоўкамі дачкі, я хачу прадоўжыць дыялог з суайчынніцай, народжанай у Мінску, кваліфікаваным вучоным, рэпрэзентантам Беларусі ў англамоўным свеце.
Сяргей Панізьнік:
Спадарыня Зіна, Вы даўно вядомыя на Беларусі як дасканалы і паспяховы навуковец. Дзякуючы Вам Беларусі паболелаў свеце. Але ж гмах узводзіцца з падмурка…Уяўляю напластаванні часу: Мінск, руская філалогія ў педагагіччным універсітэце. 1979 год — Вы ўжо ў Канадзе. Выжыванне, урастанне. Прыватныя ўрокі музыкі… А што ад айчыма, Вашага другога бацькі, беларускага кампазітара Дзмітрыя Камінскага,“гучыць” і па сёння? Музыкай свайго сэрцакаго насычаеце ў сваім доме?
Зіна Гімпелевіч:
Шчыры дзякуй за цёплыя словы наконт маёй сціплай працы, асабліва за пытаньне абмаім другім бацьку, Дзмітрыі Камінскім. У Канадзе маюць добрае выслоўе: пеўнік заўсёды вернецца на свой першы шасток. Як у любога чалавека, мой насест—гэта сям’я, дзяцінства і юнацтва на радзіме. Свайгороднага бацьку — Якава Гімпелевіча я страціла рана ў дзяцінстве. Ен, хутаранін з Заходняй Беларусі, страціў здароўе на вайне і памёр, не дажыўшы 52-ух гадоў. Але памятаю бацьку добра. Яго працавітасць, дабрыню і пачуццё доўгу перад сям’ёй, таварышамі, светам навокал… У дзяцінстве я часта хварэла, а ён насіў мяне на руках і спяваў мне, малой, песні праз усе доўгія ночы хваробы. Дзяцей любіў больш за ўсё насвеце. Мае сябры заўсёды зайздросцілі мне, усе жадалі сабе такого бацьку, які займаўся намі з сястрой, ніколі не крычаў на нас, дапамагаў ва ўсім. Да яго беглі ўсе мае сябры з вуліцы, школы, а ён каму соплікі падатрэ, каму слёзы страсе, каго падкорміць, а каго на каленцы, ці на плячах павозіць. Мама была строгая, яна нас ніколі не песціла, але зараз я ёй вельмі ўдзячнаяза тое, што не стала “беларучкай”, за яе шчырасць, за тое, што яна — мая мама.Памерла яна ўжо ў Канадзе, добра прыглядала за хворым мужам, маім отчымам, мужна пераносіла сваю хваробу—рак, ды і памерла дастойна. Я памятаю гэта добра, таму што адыйшла яна на маіх руках, як яна хацела, дачакаўшыся, пакуль прыеду з Еўропы, дзе працавала ў архівах. Я ёй адтуль тэлефанавала кожны дзень у шпіталь, а яна мне толькі за 48 гадзін да смерці сказала:“Зараз можаш вяртацца, мой час падыходзіць.” А да таго сваім настаўніцкім голасам гаварыла: “Паехала працаваць, дык працуй; у мяне ўсё пад кантролем.” Восьтакі быў моцны чалавек. А Камінскі прыйшоў у сям’ю, калі мне было адзінаццаць гадоў. Ён аказаў на маё выхаванне вялікі ўплыў. Утым сэнсе, што гэты натуральны дэмакрат(нягледзячы на расейскае дваранства; а бацьку яго ахрысціў сам П. І. Чайкоўскі) і паводле даўніх традыцый фундаментальна адукаваны інтэлігент быў лепшым прыкладам дзеля тыповай савецкай піянеркі са звычкамі нясчаснага Паўліка Маразова, якой я была ў той час. Ён прыехаў у Мінск пасля вайны, выкладаў у музычнам вучылішчы, кансэрваторыі, пісаў цудоўную музыку. Любіў беларускі фальклор, заўсёды выкарыстоўваў яго ў сваіх творах. Паважаў жыццё, людзей, ён так і не прымірыўся з Саветамі, але быў вельмі адзінокі чалавек: сваімі думкамі і пачуццямі дзяліўся рэдка. Мне вельмі пашанцавала, што ён паверыў у мяне і выхоўваў у духу любові да волі. Ён, фактычна, і настойваў на маёй эміграцыі, дзякуючы яму я і лічу зараз Канаду сваёй краінай, як і яго, сваім бацькам. У Канадзе Бог даў магчымасць вывучыць беларускую мову. Ведаеце, у той час на Беларусі ўжо панавалі прыкрыя адносіны да беларускай мовы, але ў Канадзе, дзякуючы беларусам, якіх тут сустрэла, асабліва сям’і Сурвіллаў, перагледзела сваё стаўленне. Тут трэба зазначыць: я ніколі не кіну каменя ў бок вялікай рускай культуры. Але я думаю, што гэта нядобра падмяняць адну культуру другой і не столькі не даваць, колькі стрымліваць ахвоту на пазнанне роднай мовы на роднай зямлі. Іншымі словамі, усімі сродкамі стрымліваць сваё, Богам дадзеннае і адводзіць гэты дар на перыфэрыйны шлях. Такім чынам, пазнаўшы мову, я моцна пабагацела на мацярык бацькоўскай культуры, беларускай, а па маме —з ідыш — ужо засталася бедная на ўсё жыццё.
У кожнай культуры ёсць сваё месца, свой баланс і парушаць гэты баланс не трэба — гэта вялікі грэх, які вядзе да канфліктаў, уякіх няма і быць не можа пераможцаў. Прыклад таго — наша трасянка, ці суржак на Украіне. Але я адыходжу ад пытання. Мой айчым, мой другі бацька, беларускі кампазітар Дзмітры Камінскі, адкрыў для мяне пазнанне найбольш класічнай музыкі,але дзверы заўсёды былі шырока адчынены фальклору, джазу і іншым жанрам. Калі раблю хатнюю працу, дык стаўлю чатыры дыскі:класіку, народную, джаз, шансон і мяняю разы два на тыдзень. Трэба сказаць, што у сваім гусце і адносінах да музыкі я больш не расту. Джаз люблю ў апрацоўках 1920-ых–1980-ых. А фальклор, які трымае за сэрца — беларускіі на ідыш (мелодыі толькі, слоў, на жаль, неразумею). Як і другі бацька, Камінскі, я спынілася на музыцы Стравінскага і Пракоф’ева. Больш усяго люблю класіку ў выкананні Рыхтара. Да сёлета, пакуль у Пяцербургу не пачула Наталлю Троль, думала, нібыта старэнькая, што ў новай генерацыі няма вялікіх высот. Але вось памылілася, ёсць і будуць!
Сяргей Панізьнік:
Як Вас сёння можна прадставіць чытачам ? Вы – прафесар кафедры славянскіх і германскіх даследаванняў універсітэта Ватэрлоо (штат Антарыё), доктар навук,прэзідэнт Канадскай асацыяцыі славістаў,сябар Канадскай асацыяцыі беларусістаў, з 2002 года ўзначальваеце канадскаеаддзяленне Беларускага Інстытута Навукі іМастацтва (БІНіМ). З 2005 года –у выканаўчайрадзе Паўночна- амерыканскай асацыяцыібеларусістаў. Пералік, разумею, няпоўны…
Зіна Гімпелевіч:
Ведаеце, гэтыя пасады, якія вы пералічылі, прыходзяць самі. Як і ўсе іншыя, хто цяжка працуе. Я не трачу час на пошукі славы ці пасад. Тыя, хто шукаюць гонара для сабе ў нашай справе (мы ж не працуем у Галівудзе), больш паходзяць на тую бадлівую кароўку без рагоў.
У Канадзе людзі жывуць па правілах, яны простыя і для большай часткі насельніцтва прымальныя. Ва ўніверсітэце працую па правілах, якія атрымала, калі прайшла конкурс на пасаду тады малодшага прафесара: 40% займае выкладчыцкая праца, 40%–навуковая і 20%–адміністратыўная. Вельмі люблю вучыць, і на працягу двух вучэбных сяместраў — у нас гэта восень-зіма і зіма-вясна– большую частку часу выкладаю,ці рыхтуюся да заняткаў, ці правяраю працыстудэнтаў. Навуковую працу раблю павечарах і ў выхадныя. Трэці сяместр, летам,займаюся навукай і магу больш часу аддаваць аспірантам. Летась мне далі вышэйшае ў нас званне — поўны прафесар. У камітэце па прысваенню было 12 чалавек з Канады, Злучаных Штатаў і Англіі. Выбіраў гэты камітэт наш дэкан, сенат і іншыя сябры адміністрацыі. Хто яны–не ведаю і ніхто мне ніколі не скажа таго, што я не павінна ведаць. Мая справа была падрыхтаваць дакументы. Але атрымала званне лёгка. Ну,адміністрацыя задаволена таму, што значнасць універсітэта падвышаецца ад колькасці поўных прафэсараў. Кожны год, які ўсім прафесарам, мне даюць адзнаку студэнты, загадчык кафедры, дэкан,прарэктар і рэктар. У мяне заўсёды добрыя адзнакі. Ад гэтай адзнакі залежыць павышэнне зарплаты. Усе астатнія пасады, які прэзідэнтства маё — праца дабрачынная. Універсітэту прыемна, напрыклад, што я прэзідэнт асацыяцыі славістаў, але грошына зборкі, на якія выклікае прэзідэнт федэрацыі гуманістыкі і сацыяльных навук Канады, яны не даюць — трэба браць ці знавуковага гранту, ці са сваёй кішэні.
Але гэта не страшна, таму што зарплата дастойная — хапае і на жыццё, і на дабрадзейныя справы, і на адпачынак, які пазакону павінна браць месяц, але за ўсё жыццё не магла ўзяць больш, чым тыдзень-два таму, што не паспяваю з працай. А калі не бярэш поўны месяц, гэты час прападае, не накапліваецца, грошы не дадаюць. Ну і добратое, што ёсць. Каб суміраваць, дык усё проста: муж таксама навуковец і хоць працуем у розных галінах, у яго ўсё тое самае: адпачынак караценькі. Але калі справы патрабуюць, дык робім, стараемся працаваць добра, як і ўсе.
Сяргей Панізьнік:
Івонка Сурвілла згадвала, што ў 1989 годзе разам з Вамі стварала Канадскі Фонд дапамогі ахвярам Чарнобыля. Назвала Вас пажыццёвым сябрам Фонду, бо Ваш фінансавы і арганізацыйны ўнёсак ў агульную справу вельмі значны. Была радасць ад падужэлых дзетак… А Беларусь чым Вам аддзячыла за дабрачынннасць?
Зіна Гімпелевіч:
У гэтым сэнсе ні Івонка ні я не шукалі падзякі. Вырасце здаровенькая беларуска, ці беларус, пазнаюць свабоду і дабрыню людзей у свеце — гэта такая падзяка, якой цаны няма! А нам пашанцавала трошкі ім дапамагчы, вось і ўсё. Украінцы, трэццяя паколькасьці нацыя ў Канадзе, не змаглі, нажаль, нічога зрабіць… А мы, маленькая купка ахвотнікаў, па пальцах пералічыць, зрабілі. З дабраславення архіепіскапа Мікалая (грошаў, праўда, не даў), але гэта было няважна. Грошы сабралі сярод нашых новых суайчыннікаў-канадыйцаў, калі зразумелі, ў якую бяду трапілала наша Беларусь… Беларусь. Афіцыйная Беларусь ад мяне далёка. Але кожны з нас носіць у сэрцы сваю Беларусь. Магчыма назваць гэта сумленнем, не ведаю, але ў кожнага сваё паняцце. Нехта не атрымаў яго ад прыроды, нехта атрымаў, але страціў. Кожны вырашае сам. Для мяне прыкладам ужо амаль трыццацьгадоў з’яўляецца Івонка Сурвілла. Гэты чалавек—цуд! Яе Беларусь— невымерная. Наш Фонд—гэта яе твар, яе існасць, яе кроў, яе вера. Я толькі дапамагала. Пасля працы (яна была дырэктарам дзяржаўнага перакладчыцкага дэпартаменту: вельмі адказная праца, а я выкладала рускую мову ў Атаўскам універсітэце і Міністэрстве замежных спраў), мы збіраліся вечарамі,начамі і працавалі на Фонд. У 1990-ым я паехала з Атавы працаваць у Ватерлоо і ўся адказнасць засталася на ёй. Праўда, тады у нас была Управа, але… Амаль кожны дзень абмяркоўвалі ўсё па тэлефоне.
Падзяка. Гэта я без меры удзячная канадыйцам за тое, як яны (таксама на свае грошы, за кошт свайго прыватнага часу, бо наш Фонд не меў і не мог мець дзяржаўную падтрымку паводле яго характару),зрабіліся роднымі нашым беларускім дзеткам. Яны куплялі ім білеты у Канаду,займаліся іх здароўем, кармілі, апраналі,вазілі на адпачынак, лячылі ім зубкі (зноўжа за кошт сваёй кішэні). Усяго непералічыць. За прамінулыя гады ніводнагаразу не сустрэла праўдзіва багатых людзей. Рабілі ўсё простыя людзі, працаўнікі, якіх называюць сярэднім класам.
Вось яшчэ прыклад беларускага супрацоўніцтва за мяжой, можа чытачам будзе цікава ведаць. Кожны год Канадыйская Фэдэрацыя гуманітарных і сацыяльных навук збірае кангрэс асацыяцый навукоўцаў. У Фэдэрацыю уваходзяць 77 асацыяцый розных галін: эканамісты, матэматыкі, журналісты,славісты і іншыя. Усяго бывае восем-дзесяцьтысячаў дэлегатаў. Кожная асацыяцыя мае тры дні для навуковай канферэнцыі ўпрамежку 8-мі дзён кангрэсу.
Калі планаваўся кангрэс гэтага году, то яшчэ летась я падала заяўку на выставумастакоў славянскага паходжання. Працы было шмат, але ўсё прайшло цудоўна. Пяцёра беларускіх мастакоў (з 25-ці) прынялі ўдзел. Але хацелася зрабіць нешта сваё. Пазваніла ў Таронта Віялеце Кавалёвай, кіраўніцы самадзейнай фальклорнай групы “Яваровы людзі”, і Валянціне Шаўчэнка, спявачцы групы (у нас у Таронта — цудоўная суполка актыўных беларусаў і грамадска-рэлігійны цэнтр). Спыталася, ці могуць падрыхтаваць канцэртную праграму?
Звязаліся таксама з дуэтам беларусаў, якія выконваюць класічную праграму. Атрымала зал тэатра на 440 глядачоў. Гэты канцэрт зрабіў у Атаве шмат для сцвярджэння беларускага духу ў Канадзе. Два месяца таму прыйшоў ліст ад канадыйкі украінскага паходжання: яна таксама была захоплена канцэртам і хацела б зрабіць у наступным годзе такі ж з украінскай тэматыкай. Пыталася, а колькі сродкаў я, як прэзідэнт канадыйскай асацыяцыіславістаў, магу ёй даць на арганізацыю. Я адказала, што вельмі ёй удзячная за ініцыятыву, а сродкі магу даць тыя ж, як сама атрымала — зеро, нуль. Нашыя людзі самі шылі касцюмы, нехта з тых, хто не спяваўў і не таньчыў — рабіў рэквізіт, ці вёз людзей у Атаву і назад; дзяўчынка-мастачка склала праграму, я надрукавала і прывезла зчасткай рэквізіту. Больш я ад той жанчыны-канадыйкі званкоў не чула. Восьтак.
Сяргей Панізьнік:
Чытаю справаздачу дачкі аб 26-й сустрэчыбеларусаў Паўночнай Амерыкі. Вы выступалі з дакладам: “ Васіль Быкаў: памяць майго сэрца”. А праз год выйшла напісаная Вамі першая англамоўная манаграфія пра ўлюбёнага пісьменніка: “Васіль Быкаў: Яго жыццё і творы”. Сярод водгукаў на Вашу працу ўразілі словы Арнольда МакМіліна пра тое, што Вы зірнулі на Быкава вачыма будучыні. У чым жа арыгінальнасць Вашага даследавання? І якія адкрыцці для сябе зробіць праз “Вашага” Быкава англамоўны чытач?
Зіна Гімпелевіч:
Пачну з таго, што Васіль Быкаў,пераказваючы рускую фразу “Пушкін — гэта наша ўсё!”, разам з Багдановічам, Коласам,Купалам, Караткевічам, Барадуліным (прабачце за няпоўны перелік)—“гэта наша ўсё!” Я думаю, што мяне жыццё песціць насустрэчы з унікальнымі людзьмі (кожны чалавек–унікальны, тут няма спрэчак), але я маю на ўвазе такіх, як Івонка Сурвілла,Васіль Быкаў, лёс якіх больш даваць людзям,чым браць. Вы разумееце, канешне. Я гавару аб тым, што кожны чалавек—кніга, якую ён піша сам, але не кожны заслугоўвае, каб абім пісалі кнігу. У гэтым сэнсе Васіль Быкаў, як і пералічаныя і непералічаныя беларускія аўтары, стаіць асобна ў маіму спрыняцці свету. Ён – цуд чалавечага сумлення, кожная рыса якога вельмі зразумелая людзям свету. Спадзяюся, што мне трошкі ўдалося данесці галоўныя рысы характару яго “кнігі” англамоўнаму чытачу. Водгукі добрыя. Зараз па заказу маскоўскага выдавецтва перекладаю, ці лепей сказаць, перапісваю на рускую мову другую кнігу аб Быкаве. Ідзе добра, але нехапае часу. Магу не скончыць да восені, а потым зноў не буду мець часу—трэба вучыць.
Сяргей Панізьнік:
Вы як сябар Паўночна-Амерыканскага беларусазнаўчага таварыства калісьці выступілі ў Таронта на з”ездзе Амерыканскага славянаведнага таварыства з дакладам пра псалмы Рыгора Барадуліна, пакладзеныя на музыку бардам Алесем Камоцкім. Гэта зноў жа водгулле музыкі Вашага дома? Здзіўляюць “параметры” Вашых зацікаўленняў. А якую музыку Вы спасціглі ўтворах даследаванага Вамі Уладзіміра Караткевіча? Як выявілася, ён з”яўляеццааўтарам раманса, прысвечанага сваёй маскоўскай каханцы…
Зіна Гімпелевіч:
Ну, гэта праўда: мяне шмат што цікавіць, асабліва калі важная тэма. Узаемны уплыўмузыкі і лірыкі цудоўна распрацаваў Арнольд МакМілін у сваіх артыкулах.Асабліва ён займаўся Караткевічам і Барадуліным. Я згодна з кожным тэзісам яго даследавання.
Сяргей Панізьнік:
Вы служыце дыфузіі культур. Пімен Панчанка пісаў пра донарства беларускай нацыі і адзначаў, што “мы—народам усім сваякі”. Як выяўляецца гэтае глыбіннаесваяцтва ў Вашай кнізе“Беларуска-яўрэйскія пісьменнікідваццатага стагоддзя”?
Зіна Гімпелевіч:
У макра-сэнсе я мяркую, што культура ўчалавецтва адна, і складаецца з планетаўкожнага чалавека і кожнай новай генерацыіўсіх нацый і народаў. А ў гэтым сэнсе немаем вялікіх ці малых культур. У мікра-сэнсе: у кожнай нацыі ёсць больш значнае, ціменьш значнае месца на працягу гісторыі ігэтая пазіцыя мяняецца ўвесь час. Хто мог думаць, што галасамі маленькага ангельскага племені будзе карыстацца ў 20-тым стагоддзі амаль уся планета, авялікая латынь стане мовай навукоўцаў?
Калі я задумала гэтую працу, канадыйскірускамоўны пісьменнік беларускагапаходжання накрычаў на мяне: “Якогад’ябла ты нас падзяляешь? Мы—беларусырозных канфесіяў. Хутка пачнеш нас дзяліцьнанова?!” А я сабе падумала: “Вось які ЮркаПялюшонак, цудоўна-упарты беларус!” Але ятаксама ўпартая і больш за ўсё мянецікавяць факты, і чаму гэтыя фактывыклікаюць тыя, ці іншыя пачуцці. Вось я ісабрала голыя факты-сведчанні абБеларуска-яўрэйскіх пісьменнікахдваццатага стагоддзя, напісала ўступ-эссэда слоўнікавых звестак. Гэтыя фактысведчаць аб вялікай, амальбезпрэцэндэнтнай павазе і шчырай любовібеларусаў розных канфесій да жыцця, дачалавека, адзін да аднаго. Працагэта—двухмоўная, па-ангельску іпа-беларуску. Гэта, спадзяюся, дапаможазліцца макра- і мікра- сэнсам нашагасветаадчування. А галоўная мэта—паказацьсуайчыннікам і чужынцам, якім вялікім удаўнасці быў беларускі дух, як выстойваў ёнсупраць расізму і антысемітызму ў тыя часы,калі іншыя, якія лічылі сябе мацнейшымі, невытрымлівалі. Вытрымалі мы? Не ведаю,будучыня пакажа. Караткевіч казаў, штонават адзін многае можа, калі будзе ісці даканца. А мы — не адны. І Панчанка мае поўнуюрацыю. Гэтая мая праца пісалася, каббеларусы помнілі, а чужынцы пазналі, якіямы былі. Толькі тыя народы, якія маюцьмінулае, могуць спадзявацца на будычыню.
Сяргей Панізьнік:
На Дзісеншчыне (маёй – і не толькі) нарадзіўся Элізар Бэн Іегуда (1857—1922), які ўзнавіў іўрыт. У беларускай прэсе з пашанай пісалі пра паважанага земляка. Мы выяўляем яўрэйска-беларускае сваяцтва розным чынам. Вось газетныя загалоўкі: “Талачынскі“адрас” гімна ЗША” (гэта пра кампазітара Ірвіна Берліна); “Мінчанін” Харысан Форд прызнаны самым дарагім акторам у свеце”(знайшлі ж, што дзед і бабка папулярнага кінаактора калісьці нарадзіліся ў Мінску).Але пра больш сурёзнае. Кастусь Ладуцька ў майскім нумары часопіса “Маладосць”напісаў артыкул “Тры браты Чарныя з Дукоры”. Размова ідзе пра Шмуэля, Баруха, Даніэля, кожны з якіх меў літаратурныя здольнасці. Кастусь Ладуцька згадвае нарыс Д. Чарнага “Дукор”, напісаны ў Таронта ў 1951 годзе: “Вось бы перакласці!” Памёр Д. Чарныў 1959 годзе. Рукапісы ў Новым Свеце негараць?
Зіна Гімпелевіч:
Вы самі цудоўна адказалі на сваё пытаньне. Так, мы шчаслівыя — маем шмат сваякоў. Мая сціплая праца таксама, як і Кастуся Ладуцькі, імкнецца напомніць сваякам, што мы — сваякі. А кожная кніжка піша сябе сама,нягледзячы на вялікія пакуты і радасціаўтара: вы як паэт гэта добра ведаеце. Іведаеце, что лёс у кніжкі, як і ў чалавека: укаго лягчэйшы, у каго цяжэйшы. Знайсьцідобрага перакладчыка, ці выдавецтва цяжкаі ў Новым Свеце. Напрыклад, я знайшлаперакладчыка на кнігу Быкава, каб самойзаймацца іншай справай, Прачытала працуперакладчыка—першую главу, заплаціла іпачала перакладаць сама. Згаданую кніжку“Беларуска-яўрэйскія пісьменнікідваццатага стагоддзя” друкуе новаевыдавецтва– Цэнтар Беларускіх Дасьледаваньняў, што ў Канзасе (прэзідэнт— Марыя Паўліна Сурвілла, цудоўнымузыказнаўца, знаны беларусіст). Гэта першая кніга выдавецтва, таму з ёй шматпрацы, і ў мяне таксама: трэба быць ікарэктарам, і рэдактарам, а сваіх памылакне бачыш. Але ўсё добра пайшло і хутка кніга з’явіцца ў Канзасе.
Сяргей Панізьнік:
Прафесар Адам Мальдзіс выявіў імёны ціне шасці лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі,выхадцаў з Беларусі. Вылучаліся напрысуджэнне гэтай узнагароды і ВасільБыкаў, і Рыгор Барадулін. Закранулавыказванне філосафа В. Акудовіча: “Пакульбеларуская літаратура шырока не загучыцьна самых розных мовах, …датуль мы не будземмець свайго Нобеля”. З гэтай нагоды якіярэцэпты ёсць у Вас, доктар навук ЗінаГімпелевіч?
Зіна Гімпелевіч:
Дарагі мой спадар Сяргей (калі дазволіце). Рэцэптаў не маю, гадаць не гадаю. Тое, што не далі Быкаву і Барадуліну–вельмі баліць. Думаю, што Акудовіч мае рацыю, але гэта толькі адна праблема, праўда — вялікая. Большая частка перакладаў Быкава на ангельскую такая дрэнная, што лепей бы іх не было. Лірыку Барадуліна перакласьці на ангельскую амаль немагчыма. Але я ўпэўнена, што зараз, калі Быкаў быў бы жывы, ён бы прэмію атрымаў. З’яўляюцца новыя пераклады—хутка будзе двухмоўнае:беларуска-ангельскае “Мертвым не баліць”(таксама у Канзасе), чытаюць і маю кнігу пра Быкава.
Сяргей Панізьнік:
Пяць гадоў таму ў Таронта Вы агучылітакое пытанне:”Што я магу зрабіць длязахавання мовы, культуры і гістарычнайспадчыны Беларусі?” Услед за Вамі гэтае жпытанне я задаю і самому сабе і жыццёвыміздзяйсненнямі буду на яго адказваць. І хай далучаюцца да іспыта на самабытнасць нашы суайчыннікі за мяжой, усе грамадзянне Рэспублікі Беларусь. І некалькі слоў –для натхнення—пра Вашыя поспехі ў пастаўленым пытанні-закліку.
Зіна Гімпелевіч:
Людзі зараз больш разумеюць Беларусьт аму, что да “старой гвардыі”— Вітаўта Кіпеля, Янкі Запрудніка, Арнольда МакМіліна,Томаса Бэрда і іншых далучаюцца цудоўные даследчыкі ў розных галінах. Так, ужо амаль двадцаць гадоў маем новага сябра ў Канадзе, гісторыка і сацыёлага — Дэвіда Марплса, якога мы ўкахалі ў Беларусь; Курт Вулхайзэр з Гарварду, вядомы лінгвіст, Паўліна Сурвілла, тонкі музыказнавец. Гэта людзі моцнай акадэмічнай жылкі з роднай ангельскай мовай. Калегі ім вераць, не акадэмікі — таксама. Але хацелася б, каб даследчыкаў было больш… Галоўнае — не крывіць душой і нават калі мы не згодныя адзін з адным — старацца працаваць разам.
Сяргей Панізьнік:
Дзякую, спадарыня Зіна, за Вашыя карысныя разважанні на юбілейных агледзінах. Налета – 5-ы кангрэс беларусістаў. Будуць неспадзяванкі ў Вашым інтэлектуальным багажы?
Зіна Гімпелевіч:
Так, я атрымала запрашэнне і, вядома, не прапушчу такі важны форум.
2009
Да азначэнняў навуковай, прафесійнай дзейнасці спадарыні Зінаіды Гімпелевіч некалькі ўдакладненняў: яна – намеснік старшыні Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў, старшыня Беларускага Інстытута Навукі і Мастацтва ў Канадзе, сябра Саюза беларускіх пісьменнікаў.
Негледзячы на тое, што зараз яна прафэсар-эмэрітус (Professor Emeritus), прадоўжвае
дапамагаць студэнтам, чытае даклады і поспяхова публікуе навуковые артыкулы на
трох мовах. Яе сёмая навуковая кніга, The Portrayal of Jews in Modern Biełarusian Literature выйдзе ў
Канадзе ў 2018. г. Вэб- бачынка: zina-gimpelevich.com хутка папоўніцца справамі за 2016-2017
акадэмічны г.