BINiM’s History / Гісторыя БІНіМ(у)

The Belarusian (hereafter Biełarusian) Institute of Arts and Sciences (BINiM, Canada) was founded 17 September 1967 at the Biełarusian Religious and Community Centre in Toronto, Ontario. The intent was to organize, unite, and create a single academic and artistic body with official status for scholars, writers, artists, classical and folk musicians, performers, artisans and other professionals of Biełarusian origin. The new institute and its membership planned to promote intellectual, scholarly and cultural knowledge about their native Biełaruś in their recently adopted country, Canada, and in the United States and Europe. Dr. Raisa Žuk-Hryškievič, one of the institute’s founders, had written about the BINiM’s genesis in her 1993 book, Life of Vincent Žuk-Hryškievič (288, 398-400). This manuscript is also a chronicle of Biełarusian life in Canada from 1950 to 1992. Many of the book’s photographs were taken by Mr. Janka Survilla, a member of the Canadian BINiM. Dr. Raisa Žuk-Hryškievič also made an oral presentation about the history of the Canadian BINiM during the institute’s annual general meeting in 2002. She confirmed that for a duration of thirteen months, BINiM, Canada, was a chapter of BINiM in the USA. The latter was inaugurated in 1951 and at that time all the founding members of the Canadian BINiM had a long-standing affiliation with the BINiM, USA. In order to participate in academic forums and artistic events in Canada and elsewhere, however, Biełarusian Canadians needed their own organization. Dr. Raisa Žuk-Hryškievič chronicled this fact in her book: At the Second National Conference of the Canadian Slavists (CAS), which took place 9-11 June 1967, Dr. Vincent Žuk-Hryškievič, member of the BINiM, USA, gave a paper titled “Biełarusians and Canadian Statistics.” He was representing a civic organization, Biełarusian Canadian Alliance (founded in 1948), but this contravened the rules of CAS’s academic meetings, which state that a lecturer had to be a part of a (Canadian) scholarly organization. This case became a major incentive for establishing the Canadian BINiM (RaisaŽuk-Hryškievič, 208). The Canadian Association of Slavists’ (CAS) role in BINiM’s inception is definitive and substantial. CAS was formed in 1954, and the association immediately conducted its own conference. The next conference, in which Dr.Vincent Žuk-Hryškievič participated, took place only twelve years later. Despite the gap between CAS’s first two conferences, the organization annually published a first-class scholarly journal, Canadian Slavonic Papers(CSP) since 1954, which became biannual at the end of the 1980s. Starting with the second conference, CAS resumed regular annual scholarly meetings and later became part of the Canadian Federation for the Humanities and Social Sciences (CFHSS). Consequently, Canadian members of BINiM were able to become CAS members and take part at the CFHSS’s annual academic meetings. Thus, Biełarusian Canadians established a national institute that qualified its members to take part in national and international scholarly meetings: congresses, conferences, summits, and symposia. These meetings allowed the membership to attract attention and spread knowledge about Biełaruś without Tsarist or Soviet ideological focus. The Biełarusian Institutes of Arts and Sciences in the United States and in Canada are closely related in their origin, missions, aims and activities. Due to a much larger Biełarusian presence, a seventeen-year longer history, and financial resources, BINiM, USA has a good number of periodicals in Biełarusian. In contrast, English became the major tool for Canadian BINiM’s dissemination of knowledge about Biełaruś.

Some Events Sponsored by BINiM, Canada from 1967 to 1989

The initial presentation of Dr. Vincent Žuk-Hryškievič at CAS in 1967 was followed in 1971 by a major academic conference, entitled Biełarusian-CanadianDays, at Queen’s University (Kingston, Ontario). Both academic and cultural events were organized on the behalf of the university by Professor Janka (John) Sadoŭski and Mr. Alieś Hrycuk. Six extended papers by scholars and members of the BINiM, Canada, were read and discussed in English during the conference. An exhibit (organized by the Hrycuk family) showed the works of Biełarusian folk artists and artisans and it attracted much interest. In 1975, the University of Ottawa hosted a very successful Biełarusian Week, organized by the BINiM, Canada, the Department of Slavic Studies of the University of Ottawa, and the Canadian Museum of Man (currently: CanadianMuseum of History). Events of the Biełarusian Week included a Conference on the “Biełarusian Presence in North America,” a Poetry Evening celebrating Natalla Arsieńnieva's poetry, and an Exhibition of Biełarusian Folk Art. Twelve papers, each followed by a discussion, were delivered by Biełarusian and Ukrainian scholars from Canada and the United States. During the Poetry Evening as well as the official opening of the Conference,the multinational audience had the pleasure of hearing the poet herself who read some of her best works. The Evening was chaired by Prof. Anton Adamovich, and the audience was welcomed by the President of the BINIM, Canada, Ivonka Survilla, the Chair of the Department of Slavic Studies, Prof. Kanstancin Bida, and Prof. Bogdan Plaskacz, a distinguished member of the organizingCommittee. The Exhibition was held at the Unicenter of Ottawa University. The Survilla family travelled throughout Eastern United States and Canada to collect rare exhibits which completed the Museum’s Biełarusian collection. The official opening, on April 19th, was attended by many Canadian friends of Biełaruś, who were welcomed by the President of BINIM, Canada, Mrs. Ivonka Survilla and by Dr. R. Klymasz on behalf of the Museum. Until 2010, Zapisy (BINiM’s, USA an annual almanac), regularly reported on academic, professional, and cultural activities in both the USA and Canada. For example, Zapisy № 17 (1983) published extended reports of the Presidents of the BINiM, USA (Dr. Vitaŭt Tumaš) and BINiM, Canada (Mrs. Ivonka Survilla; the recent reprint of both reports are in Kamunikat.org 2015 [9-16]). In his report, Dr. Tumaš recognized contributions of the Canadian BINiM (10), and Mrs. Survilla indicated the number of major cultural events sponsored by the Canadian Institution, among which she explained one of the expositions: “To celebrate the 450th Anniversary of Biełarusian Printing, an exhibition of prints and books dedicated to Francišak Skaryna was organized in Toronto.”(16) The journal would note Canadian BINiM’s membership’s professional achievements of different scope. Thus, it is observed in Zapisy № 19, 1989(p. 177): “The Medical Association of Ontario had a special meeting in Toronto, Canada. During the event, it commemorated the professional medical achievements of Dr. Barys Ragula, MD with a prestigious award named after GlenSawyer.” Zapisy № 22, 1996, published information about the events of 1992 on page 117: “Harvard University held a conference, dedicated to a cultural development of the people of Eastern Europe, where Maria Paŭla Survilla presented a paper “Kupallie (the summer solstice): Strengthening through Biełarusian Ritual.” There were many such examples observed in each issue of Zapisy. The reader could note that Dr. Raisa Žuk-Hryškievič regularly held literary evenings while the Survilla family (Ivonka and Janka) organized Biełarusian participation in Ottawa’s annual festival, “Fatherlands” between 1979 and 1989. In turn, Professor John Sadoŭski continued to present scholarly papers at CAS’s yearly meetings until he died at the age of 52.

BINiM (Canada) from 1989 to 2016

Dr. Sadoŭski’s academic influence continued despite his untimely death. Starting in 1989, a Biełarusian scholarly presence was re-established first at the annual congress of the Canadian Federation for the Humanities and SocialSciences (CFHSS), and, from 1990 on, at the largest Slavists’ annual congress, the American Association for the Advancement of Slavic Studies(АААSS, USA); presently this organization and its annual congress has been renamed, the Association for Slavic, East European and Eurasian Studies (ASEEES, US-GB); the major scholarly journal, Slavic Review, did not change its name. Starting in 1989, the first Canadian BINiM “trinity,” Ivonka Survilla, Maria-Paŭlina Survilla, and Zina Gimpelevich, received a significant amount of help from the membership of the BINiM, USA. For five years, until Canadian BINiM was established as an equal part of Slavic Studies, Drs. Thomas E. Bird, Vitaŭt Kipel, Ala Romano, Janka Zaprudnik, along with Zora Kipel (MA, LibrarySciences), Nadzeia Zaprudnik (MA, Arts), Halina Rusak (MA, Arts), and some others, rendered strong support by participating at CAS’s annual conferences. Also, for the World Congress of Humanities, which took place in Toronto 2003, Professor Arnold McMillin and Father Alexander Nadson arrived from London, UK; professor Curt Woolhiser came from Harvard, along with Drs. Vitaŭt Kipel and Janka Zaprudnik. Dr. Vincent Viačorka (invited by BINiM, Canada) and Prof. Stanislaŭ Šuškievič gave extended presentations. Many foreign scholars of different areas of study involved Biełaruś in their presentations. All together during this forum, eighteen papers dedicated to different aspects and disciplines of Biełarusian Studies were delivered and well received by the world academic community. For the period of 1989-2007, members of the Canadian BINiM presented over 90s cholarly papers and established Biełarusian Studies as an integral part of Canadian and international Humanities and Social Sciences. Canadian BINiM members were invited and took part at the conferences and symposia, and presented individual lectures at Harvard, Sorbonne, Oxford, Cambridge, Nottingham, and other universities of the old and new world and the institute’s presence was noted in almost all of the world congresses. Biełarusian-Canadian artists and artisans took part in personal and collective exhibitions. For example, at the 2009 Congress of the Canadian Federation for the Humanities and Social Sciences (CFHSS) at Carleton University in Ottawa, which had over nine thousand delegates, BINiM’s membership was well-represented on the academic stage and through an exhibition of arts and crafts. A performance by the folk group Yavarovy ludzi (artistic director Violetta Kovaleva) was supported by the classical musical duet Cantabile (Ułada Šamiećka [violin] and Michaś Rykaŭ [guitar]) and other singers and instrumentalists of Biełarusian origin, who performed in the concert hall of the university. Over four hundred delegates attended this artistic event. In addition, BINiM, Canada organized an exposition of Slavic artists, that included original visual art and crafts of different genres by Biełarusian masters. For many years, graduate students from the University of Waterloo represented both BINiM and the university at conferences and congresses with their papers. Here are just some of the titles which were delivered over the years: “Biełarusian Fairy-Tales,” “Literary History of Biełaruś,” “Literary Note-book of Valancin Kryvič-Annenski,” “Biełarusian Literature about Chernobyl,” and many more.

The BINiM, Canada also attracted attention to Biełarusian Studies for manyworld established scholars.

Canadian members of BINiM continually rendered assistance to the BINiM, USA in terms of strengthening Biełarusian academic studies in the United States. Thus, North American Academic Biełarusian Studies (NAAB) and Center forBiełarusian Studies (CBS) were organized and administrated for many years by Canadian BINiM’s members (Dr. Maria-Paŭlina Survilla was NAAB’s presidentprior to accepting a leading administrative position [Executive Director] atthe CBS). Indeed, Canadian membership continues to represent BINiM in Canada and abroad. One of the typical examples is participation in the Canadian Federation for the Humanities and Social Sciences (CFHSS) Congress in 2014 (Ivonka Survilla, Maria-Paŭlina Survilla, and Zina Gimpelevich). Altogether more than one hundred and forty presentations took place over the years. Many of them are published in peer-reviewed publications. For example, here are the most recent invited lectures, given by Zina Gimpelevich: “Selected Use of Vikonyms and Urbanonyms in Shtetls and Miastečka (s) as Reflected in Biełarusian Literature” at Vitebsk State University’s international conference: Regional Onomastics (18-19 February 2016); and “Portrayal of Litvaks inBiełarusian Literature” at the Symposium: Between the Lands. From Poland toRussia via Biełaruś and Ukraine: A Journey through Cinema, History,Literature, Memory and Music. (The School of Slavonic and East European Studies, University College London. 23-25 June 2016). At the same time, members and affiliates of the Canadian BINiM have had many individual accomplishments. Thus, Mr. Jurka Akuła, Ms. Aliona Lapko, Ms. Jaŭhieniia Šaŭčenka, Mrs. Ivonka Survilla, Dr. Maria Paŭla Survilla, Mr.Peter Schwartzman, and many others take part in personal and collective arts and folk arts exhibitions. Ms. Jaŭhieniia Šaŭčenka, an architect, designer, and original painter, designed Canadian BINiM’s symbol, our beloved Pahonia(The Pursuer). Mrs. Iryna Varabei successfully propagates Biełarusian folk needlework; she also created a site called “Spirit of Biełaruś.” The folkgroup Yavarovy ludzi continues to strive under the directorship of Mrs.Violetta Kovaleva. Ms. Sviatlana Litvinava is a professional singer and takes part in many national and international musical events. Duet Cantabile supports and adorns every Biełarusian cultural event. Mrs. Valancina Šaŭčenka sings solo classical romantic arias, plays guitar, and takes part in Biełarusian and national concerts and performances. Mr. Jurka Šaŭčenka recently undertook a complete renovation and restoration of the Biełarusian Memorial Cross. DSc. Piotra Murzionak, MD regularly publishes the Quarterly web-magazine Culture and Nation (est. 2013). The Biełarusian literary group includes a substantial number of talented writers and poets (please see the membership list which includes each member’s short bio). Indeed, Canadian BINiM directly influences Biełarusian studies and culture in Canada and assists in their growth and development. As a result, this discipline earned its place among the country’s other disciplines in the humanities and social sciences. Each of the members in Canadian BINiM serves in a unique capacity and promotes the institution’s mission and activities in addition to their incessant professional and community work. Thus, Ivonka Survilla and Zina Gimpelevich were two out of three founding members of the Canadian Relief Fund for Children of Chernobyl in Biełaruś (the third is Ms. Paula Smith-Paškievič). This national organization assisted thousands of Biełarusian children to recuperate in Canada, provided medical and dental services to the Biełarusian children during their stay in Canada, and supplied medical and dental equipment, food, clothing items and parcels to the children and their families in Biełaruś proper. In fact, Canadians of all the ethnicities, gain the knowledge about Biełaruś, fell in love with Biełarusian children and have been continued treating them as members of their new extended families. The most recent community event, the 32nd Congress of North American Biełarusians took place in Ottawa (September 2016) and was organized by the Biełarusian Canadian Alliance in cooperation with the Biełarusian American Alliance. Many of the key organizers and participants are members of the BINiMin Canada and the USA. This event became an illustration of a beautiful fusion of academic, cultural, and communal work that Biełarusians have been performing in both countries. Consequently, it emphasized that Canadian BINiM, which took part in the event, continues to work in accordance with its mission.

17-га верасьня 1967-га году ў Беларускім рэлігійна-грамадзкім цэнтры ў Таронта быў заснаваны Беларускі інстытут навукі й мастацтва ў Канадзе (БІНіМ, Canada) як асобная навуковая, асьветніцкая і мастацкая арганізацыя нашай новай краіны. Д-р. Раіса Жук-Грышкевіч напісала пра ўтварэньне БІНіМ(у) у Канадзе ў сваёй кнізе Жыцьцё Вінцэнта Жук-Грышкевіча (1993; 288, 398-400). Гэтая праца таксама зьяўляецца хронікай беларускага жыцьця ў Канадзе, аздобленай у вялікай меры, сярод іншых здымкаў, мастацкімі фота мг-ра Янкі Сурвілы, сябра канадыйскага БІНІМ(у).

Раіса Жук-Грышкевіч таксама дапоўніла гісторыю БІНіМ(у) у Канадзе, калі паведаміла пра яго генэзу падчас паседжаньня БІНіМ(у) у 2002-м годзе. Спачатку, у 1967-м, казала яна, канадыйскі БІНіМ называўся аддзелам БІНіМ(у) ЗША, які існаваў з 1951 году. У той час арганізатары канадыйскага БІНіМ(у) зьяўляліся таксама сябрамі амэрыканскага БІНіМ(у). Але ўжо 17-га лістапада 1968-га году Аддзел перарадзіўся ў незалежны Інстытут. Сувязі з амэрыканскім БІНіМ(ам) ніколі не перарываліся, але ўмовы жыцьця ў нас былі рознымі, і з прычынаў фармальных і практычных патрэбна было заняць самастойную пазыцыю. Па-першае, дзеля таго каб прымаць удзел у акадэмічных форумах нашай новай краіны, трэба было належаць не да грамадзкіх, а да навуковых інстытутаў Канады. А каб гэтая частка выконвалася, было неабходна наладжваць сувязі з канадыйскімі і сусьветнымі навуковымі арганізацыямі. Першай зь іх для нас зрабілася Канадыйская асацыяцыя славістаў (КАС), заснаваная ў 1954-ым, якая ў тым жа годзе правяла сваю першую канфэрэнцыю. Наступная канфэрэнцыя КАС(у) адбылася толькі праз 12 гадоў, калі арганізацыя сумесна зь іншымі 72-ма акадэмічнымі асацыяцыямі краіны зрабілася часткай і сябрам Канадыйскай фэдэрацыі гуманітарных і сацыяльных навук (КФГСН). Ад таго часу і кожны год КФГСН пачала праводзіць Кангрэс, у якім прымаў удзел і КАС. Але прабачце, я забегла наперад. Цытую д-ра Раісу Жук-Грышкевіч:

На другім Кангрэсе Канадыйскіх Славянаў, што адбыўся 9-11 чэрвеня 1967-г., д-р. Вінцэнт Жук-Грышкевіч,сябра БІНіМ(у) ЗША чытаў даклад на тэму “Беларусы і канадыйская статыстыка”. Выступаў ён ад грамадзкае арганізацыі Згуртаваньня Беларусаў Канады, а вымагалася, каб лектар рэпрэзэнтаваў навуковую, а не грамадзкую арганізацыю. Выпадак гэты быў беспасрэднай і адной з галоўных прычынаў заснаваньня БІНіМ(у) у Канадзе.

На старшыню быў абраны д-р. Вінцэнт Жук-Грышкевіч (1968-70), на сакратара – мгр. Алесь Грыцук. Другі старшыня быў д-р Барыс Рагуля (1970-72), трэйцім – д-р Ян Садоўскі (1972-74), чацьвертым была лінгвіст, перакладчыца і мастачка, магістарка з Сарбоны Івонка Сурвілла (1974-2002, а пятым — д-р Зіна Гімпелевіч (2002-). (Даклад д-ра Раісы Жук-Грышкевіч, 2002); матэрыялы пра БІНіМ у Канадзе ёсьць таксама ў газэце Беларус (2002 і 2007 гг.)

Такім чынам, беларусы Канады атрымалі свой інстытут, каб прымаць удзел у навуковых канадыйскіх і міжнародных акадэмічных імпрэзах: канфэрэнцыях, сымпозыюмах і кангрэсах, і каб несьці зьвесткі аб радзіме не царскага ці савецкага паходжаньня, а ў лепшых традыцыях сусьветнай навукі і культуры. Іншымі словамі, патрэба была, каб беларусаведа заняла законнае месца, сталася “сваёй сярод сваіх”. У гэтым сэнсе супрацоўніцтва з КАС, як даказаў наш першапраходзец, д-р. Вінцэнт Жук-Грышкевіч, было неабходнай часткай нашага месца ў навуковай славістыцы. Нягледзячы на тое, што паміж першай і другой канфэрэнцыямі КАС прайшло 12 гадоў, канадыйскія славісты кожны год выдавалі свой першаклясны акадэмічны часопіс, Canadian Slavonic Papers. (З 1989 – 2 разы на год; 99% па-ангельску, 1% па-французку.) З прычыны таго, что большасьць сябраў БІНіМ(у) атрымалі адукацыю не на гэтых мовах і форма падачы была складаная, да 1987 году ў часопісе быў надрукаваны толькі адзін артыкул сябра БІНіМ(у) д-ра Садоўскага. Астатнія працы друкаваліся па-беларуску, а пазней і па-ангельску амэрыканскім БІНіМ(ам) і ў іншым беларускім друку замежжа і на радзіме.

Асноўныя падзеі ў жыцці інстытуту да 1989-га году

За дакладам д-ра Вінцэнта Жук-Грышкевіча на 2-м Зьезьдзе славістаў у Канадзе (1967) вялікай акадэмічнай падзеяй стала канфэрэнцыя “Беларусаведныя дні ў Квінс Унівэрсытэце ў Кінгстане” ў 1971 годзе; арганізаваў канфэрэнцыю доктар і прафэсар Янка Садоўскі. Было прачытана 6 дакладаў па-ангельску і зроблена выстава беларускіх майстроў і мастакоў. Нават большая за тую канфэрэнцыя – “Беларусаведныя дні ў Атаўскім унівэрсытэце” – прайшла ў 1975 годзе; гэтая канфэрэнцыя была арганізавана спадарствам Сурвілаў, Янкам і Івонкай. На форуме было прачытана 12 дакладаў, аб’яднаных тэмай “Беларуская прысутнасьць у Паўночнай Амэрыцы”. Адначасна з канфэрэнцыяй у Атаве адбылася выстава беларускага народнага мастацтва, якую таксама арганізавалі спадарства Сурвілаў у супрацоўніцтве з Музэем Чалавека. Вялікую ролю адыграла прысутнасьць “жывога беларускага паветра”— маю на ўвазе “Вечар паэзіі” Натальлі Арсеньневай, якім адкрыла імпрэзу прэзыдэнт канадыйскага БІНіМ(у), спадарыня Івонка Сурвіла. Гэты вечар, дзякуючы галоўнаму лектару і сябру паэткі, д-ру Антону Адамовічу, а таксама д-ру Янку Запрудніку і прафэсарам-славістам унівэрсытэту Атавы Канстанціну Бідзе і Багдану Плескачу, зрабіўся сымпозыюмам у яе гонар. Вялікая наша паэтка чытала свае вершы і адказвала на пытаньні слухачоў. Студэнты і беларускія дзеткі таксама чыталі яе вершы, сьпявалі і танчылі беларускія танцы. Між 1979 і 1989-ым Янка і Івонка Сурвілы арганізоўвалі беларускі ўдзел у штогадовым Атаўскім фэстывалі “Бацькаўшчына”.

У старых нумарах Запісаў (да 2010 году) было магчыма прачытаць аб падзеях ня толькі БІНіМ(у) ЗША, але і Канады, напрыклад, у нумары 19 за 1989 год сярод іншых навінаў чытаем: “У горадзе Таронта Мэдычная асацыяцыя правінцыі Антарыё адзначыла мэдыцынскія прафэсійныя заслугі д-ра Барыса Рагулі, сябры БІНіМ(у), прэстыжнай узнагародай імя Глена Соера” (Канада, 1983 г., 177); У № 22, за 1996-ы год, надрукавана: “У Гарвардзкім Унівэрсытэце адбылася канфэрэнцыя, прысьвечаная пытаньням культурнага разьвіцьця народаў Усходняе Эўропы. Сп-ня Марыя Паўля Сурвіла чытала даклад “Купальле: зьмены ды ўзмацненьне празь беларускі рытуал” (1992; 117). Такіх і іншых прыкладаў шмат. Д-р Раіса Жук-Грышкевіч з’арганізавала некалькі літаратурных вечарын, а д-р Садоўскі працягваў працу і рэгулярна выступаў з дакладамі на КАС. Адна з такіх канфэрэнцыяў, дзе д-ра Садоўскага абразілі калегі-славісты непавагай да беларускай тэмы, каштавала яму ня толькі здароўя, але і жыцьця. Пасьля вяртаньня адтуль сэрца д-ра Садоўскага ня вытрымала. Яму было толькі 52 гады.

Канадыйскі БІНіМ: 1989-2016

Але справа д-ра Садоўскага не загінула. З 1989-га году беларуская навуковая прысутнасьць актывізавалася спачатку на Канфэрэнцыях славістаў у Канадзе, і з 1990-га – на самай вялікай канфэрэнцыі славістаў у сьвеце, якая праходзіць у ЗША штогод пад эгідай АААSS. (Зараз назва зьмянілася на AEEES, US-GB). Галоўны часопіс на ангельскай мове - Slavic Review. За пэрыяд 1989-2007 гг. сябры БІНіМу падрыхтавалі больш чым 90 дакладаў на навуковыя тэмы і замацавалі беларусаведу як паважаную частку славістыкі і ў краіне, і ў сьвеце. “Запісы” № 23 за 1999 год сьведчаць, што толькі ў 1993-94 гг. мы зрабілі 20 дакладаў. Івонка Сурвіла брала ўдзел у дзьвюх выставах (адна зь іх пэрсанальная). Сябры БІНіМ(у) прымалі ўдзел і неаднойчы былі запрошаныя на канфэрэнцыі і сымпозыўмы ў Гарвард, Сарбону, Оксфард, Кембрыдж і іншыя старыя ўнівэрсытэты сьвету. Нашая прысутнасьць таксама адметная на ўсіх сусьветных кангрэсах славістыкі і гуманістыкі.

Працэс прыняцьця ўдзелу ў гэтых імпрэзах даволі складаны, але працэдуры адна ад адной адрозьніваюцца не нашмат. Навукоўцы ведаюць, дзе і калі будуць праходзіць канадыйскія і сусьветныя кангрэсы славістаў на пяць гадоў наперад. Але канкрэтна толькі сусьветныя кангрэсы рыхтуюцца ўсе пяць гадоў. Па-першае, падаюцца заявы на ўдзел. Канада мае ня больш за 10 месцаў у сусьветных кангрэсах. За гэты тэрмін кожны патэнцыйны ўдзельнік павінен надрукаваць артыкул (які пераробіцца ў свой час у даклад) у найлепшым акадэмічным часопісе сваёй краіны. Адно гэта займае тры гады, таму што тры тайныя рэцэнзэнты павінны ацаніць артыкул, і калі адзін зь іх не задаволены творам, часопіс патрабуе ад кандыдата яго перапрацаваць, а калі два чалавекі з трох не задаволеныя, часопіс не друкуе артыкулу, і навуковец аўтаматычна элімінуецца зь лектараў кангрэсу. Прасьцей на КАС. Вось, напрыклад, як праходзіла канфэрэнцыя ў Атаве ў 2009. Гэта быў велізарны форум, 9000 дэлегатаў. І мы тады добра прагучалі ня толькі з навуковай сцэны і прадстаўленьнем сваіх кніжак, але і цудоўным беларускім канцэртам з удзелам гурта “Яваровы людзі,” а таксама дуэту клясычнай музыкі “Кантабіле” (Улада Шамецька і Міхась Рыкаў); іншыя нашы цудоўныя сьпевакі і музыканты таксама прынялі ўдзел, выступаючы ў найлепшай тэатральнай залі ўнівэрсытэту. Мы правялі славянскую выстаўку мастакоў, у якой, сярод іншых, былі выстаўлены працы нашых беларускіх удзельнікаў (у альфабэтным парадку: Ірыны Варабей, Алены Ляпко, Івонкі Сурвілы, Марыі-Паўліны Сурвілы, Яўгеніі Шаўчэнкі і Пётры Шварцмана), і гэтыя творы прыцягнулі да сябе вялікую ўвагу гледачоў.

Але нас ніколі не было шмат. Паглядзіце, калі ласка, на сьпіс сябраў БІНіМ(у). 1967-2002. Спачатку нам (першай тройцы 1989-га году: Івонцы і Паўліне Сурвілам і мне) вельмі дапамаглі сябры БІНіМ(у) ЗША. Пакуль мы не ўсталяваліся ў КАС не як нейкая форма экзотыкі, а як раўнапраўная галіна славістыкі, на працягу 5 гадоў да нас прыяжджалі слаўныя д-ры Ала Рамано, Томас Бэрд, Вітаўт Кіпель, Янка Запруднік, сп-ні Зора Кіпель, Надзея Запруднік, Галіна Русак і іншыя. Колькасьць нашых дакладаў была ад 3-х да 9-ці (толькі на КАС). Вялікую падтрымку заўсёды мелі ад Янкі Сурвілы. На Сусьветны кангрэс у Таронта, на яком было прачытана 12 дакладаў па беларусістыцы, прыехалі зь Лёндану Арнольд Макмілін і айцец Надсан; з ЗША быў Д-р Курт Вулхайзер. Пазьней да нас на некаторы час далучылася д-р Ірэна Лысенка. Шмат гадоў студэнты-магістры, якія пісалі тэзу ці курсавую працу на беларускія тэмы – “Беларускія казкі”, “Літаратурная гісторыя Беларусі”, “Літаратурны сшытак Валянціна Крывіча-Аненскага”, “Літаратура Чарнобылю” і інш. – рабілі даклады і прымалі ўдзел у КАС ад імя БІНіМ(у) і ўнівэрсытэту Ватерлу. Мы таксама абудзілі цікавасьць да Беларусі ў такіх знаных навукоўцаў як д-р Дэвід Марплз і Цімаці Снайдэр.

У сваю чаргу, сябры канадыйскага БІНіМ(у) дапамаглі БІНіМ(у) ЗША умацаваць англамоўную беларусістыку ў ЗША, прымаючы актыўны ўдзел у арганізацыі і адміністратыўнай працы НААБ і ЦБС (Марыя-Паўліна Сурвіла). Нашу апошнюю сэсію ў КАСе і кангрэсе Марыя-Паўліна, Івонка Сурвіла і я правялі ў 2014-м годзе ва ўнівэрсытэце Брок. У 2015-м і 2016-м больш працавалі ў ЗША і Эўропе, і з кожным годам менш у Канадзе, таму што цяпер, калі беларусістыка ў Канадзе мае роўные правы, як і іншыя галіны славістыкі і гуманітарных навук, у такім штурме, які рабіўся з 1989-га, патрэбы няма. На сёньняшні дзень зроблена каля140 дакладаў. Апошнім было запрашэньне на сымпозыюм ад ангельскага (Лёнданскага) унівэрсытэту ў чэрвені гэтага году.

У той жа час, кожны сябар БІНіМ(у) – сам па сабе Інстытут. Калі трэба дзесьці паказаць беларускія песьні і танцы, дык сп-ня Віялета Кавалёва ўмомант пакліча “Яваровых людзей” і... заля захоплена! Калі ж артыстам трэба перадыхнуць, ужо на іх месцы цудоўныя Ўлада і Міша грэюць сэрца клясычнай музыкай, а потым зьяўляецца і Валя Шаўчэнка з сардэчным рамансам і Святлана Літвінава трымае зал голасам, з якім не хочуць развітацца. І навокал, куды ні глянь, праца робіцца. На жаль, не магу пералічыць усіх, ня хопіць часу, але: пісьменьніца і мастачка па вышыванках, Ірына Варабей зрабіла шмат для папулярызацыі беларускага нацыянальнага арнамэнту ў Канадзе, заснаваўшы брэнд “Беларускі дух” (Spirit of Belarus). Пётра Мурзёнак выдае часопіс Сакавік: Культура, Нацыя (Гісторыя, Мова, Беларусы, Дзяржава). Юрка Шаўчэнка аднавіў сваімі залатымі рукамі Памятны беларускі крыж у Мідлэндзе. Гэта ўсё цудоўна, і разам зь іншымі справамі на карысьць ведаў пра Беларусь за мяжой, нам трэба берагчы БІНіМ як дзверы і вокны ў навуковы і мастацкі сьвет.